اختراع ثبت شده یعنی حق انحصاری که توسط دولت برای اختراعی داده میشود که جدید است،دارای گام اختراعی است و در صنعت کاربرد دارد.اختراع ثبت شده به مالک آن حق انحصاری میدهد تا از ساخت، استفاده،عرضه برای فروش، فروش یا وارد کردن یک محصول یا یک فرآیند بر اساساختراع ثبت شده بدون اجازه قبلی مالک آن جلوگیری یا آن را متوقف کند.اختراع ثبت شده ابزار قدرتمند تجاری برای شرکتها است تا بتوانند برای محصول یا فرآیند جدید حق انحصاری داشته باشندو از طریق تفویض اجازه استفاده، درآمد بیشتری کسب کنند.یک محصول مرکب (مانند دوربین ،تلفن همراه یا اتومبیل)ممکن است تعدادی اختراع را در بر داشته باشند که موضوع اختراعات ثبت شده متعددی هستند و ممکن است در مالکیت افراد مختلف باشند.

اختراعات توسط اداره ملی ثبت اختراعات یک کشور یا اداره منطقه ای ثبت اختراعات گروهی از کشورها ثبت میشود. ورقه اختراع برای مدت محدودی که عموما”20 سال است اعتبار دارد.این مدت از تاریخ تسلیم تقاضانامه ثبت اختراع آغاز میشود، با این شرط که هزینه های تمدید مربوط به موقع پرداخت شود.حق اختراع یک حق محدود به قلمرو است یعنی به مرزهای جغرافیائی کشور یا منطقه مربوط محدود میشود.درمقابل حق انحصاری به بوسیله ثبت اختراع کسب میشود، متقاضی باید با ارائه توصیف کتبی دقیق ،صحیح و کامل اختراع در تقاضانامه اختراع آنرا برای عموم افشاء کند.اختراع ثبت شده ودربسیاری از کشورها،تقاضانامه ثبت اختراع،از طریق انتشار در روزنامه یا مجله رسمی برای عموم افشاء میشود.

درک تفاوت بین ابداع و نوآوری اهمیت دارد.ابداع یعنی راه حل فنی برای یک مشکل فنی .ابداع ممکن است ایده ای نوآورانه یا به شکل مدل کاری یا الگو باشد.نوآوری یعنی تبدیل یک ابداع به محصول یا فرآیند که قابلیت عرضه به بازار را داشته باشد.برخی از دلایل اصلی که شرکتها نوآوری میکنند عبارتند از:

-بهبود فرآیندهای تولید بمنظور صرفه جوئی در هزینه ها و بهبود بهره وری،

-معرفی محصولات جدید که نیاز مشتریان را مرتفع میکند،

-پیشی گرفتن در رقابتها ویا گسترش سهم بازار،

-تضمین اینکه فناوری برای رفع نیازهای واقعی و نوظهور کسب و کار و مشتریان آن بهبود یابد،

-پیشگیری از وابستگی یک فناوری به فناوریهای سایر شرکتها.

در اقتصاد امروز ، مدیریت نوآوری در یک شرکت مستلزم دانش مطلوب از سیستم اختراع به منظور تضمین این است که شرکت حداکثر سود را از ظرفیت نوآورانه و خلاق خود کسب کند، با سایر مالکین اختراع مشارکت سودآور داشته باشد واز استفاده غیر مجاز فناوری متعلق به سایرین اجتناب کند.برخلاف گذشته ،امروزه بسیاری از نوآوریها پیچیده و بر اساس تعدادی از اختراعات ثبت شده هستند که ممکن است به مالکین مختلف تعلق داشته باشند.

چرخه های کوتاه محصول و رقابت روز افزون فشار زیادی بر شرکتها وارد میکنند تا نوآور باشند ویا به نوآوریهای سایر شرکتها دسترسی پیدا کنند تا در بازارهای صادراتی و داخلی رقابت کنند و به این رقابت ادامه دهند.حقوق انحصاری که از ثبت اختراع بدست می آید برای شرکتهای نوآور به منظور شکوفا شدن در یک محیط چالش برانگیز ، پر خطر و پویا ممکن است عنصری حیاتی باشند.

دلایل کلیدی برای ثبت اختراع موارد زیر را در بر میگیرند:

*موقعیت قدرتمند در بازار و امتیاز های رقابتی.ورقه اختراع به مالک آن حق انحصاری میدهد که به موجب آن وی میتواند از استفاده تجاری از اختراع توسط سایرین جلوگیری کند یا آنرا متوقف کند ودر نتیجه رقابت ، خطرات و بی ثباتی ناشی از فعالیت جاعلین و تقلید کنندگان را کاهش دهد.

*سود بیشتر یا بازگشت بیشتر سرمایه.اگر شرکت شما زمان و پول قابل ملاحظه برای تحقیق و توسعه صرف کرده باشد، حمایت اختراعی ناشی از ابداعات مزبور به احیاء هزینه ها و بازگشت بیشتر سرمایه گذاری کمک خواهد کرد.

*درآمد مضاعف از محل تفویض اجازه بهره برداری و انتقال اختراع.بعنوان مالک یک اختراع ، میتوانید حق استفاده از آنرا به سایرین تفویض کنید و در مقابل مبالغ و یا حق امتیازی دریافت کنید تا از این راه درآمد بیشتری برای شرکت کسب کنید.فروش (یا واگذاری) یک اختراع یعنی انتقال مالکیت در حالیکه اجازه بهره برداری به معنی فقط صدور اجازه استفاده از اختراع مورد نظر تحت شرائط مشخص است.

*دسترسی به فناوری از طریق لیسانس دو جانبه.اگر شرکت شما به فناوری متعلق به سایرین علاقمند است میتوانید از اختراعات شرکت تان برای مذاکره در خصوص موافقت نامه های لیسانس دو جانبه استفاده کنید که از طریق آن شرکت شما و طرف مقابل موافقت میکنند به یکدیگر اجازه دهند یک یا چند اختراع از اختراعات خود را تحت شرائط مقرر در موافقت نامه استفاده کنند.

*دسترسی به بازار های جدید.تفویض اجازه بهره برداری از اختراعات (یا حتی تقاضانامه های ثبت نشده)به سایرین ممکن است باعث شود به بازارهای جدیدی دسترسی پیدا کنید که در غیراین صورت نمیتوانستید به آنها دسترسی داشته باشید.

*خطر کمتر نقض حق.با بدست آوردن حمایت از اختراع خود قادر خواهید بود از اینکه سایرین همان اختراع را ثبت کنند جلوگیری کنید و همچنین احتمال نقض حقوق سایرین را هنگام بهره برداری تجاری از محصولتان را کاهش دهید .

*توانائی بیشتر برای دریافت وام و/یا جمع آوری منابع مالی با نرخ معقول بهره.مالکیت اختراع (یا اجازه بهره برداری از اختراع متعلق به اشخاص ثالث)ممکن است توانائی شما برای جمع آوری منابع مالی و سرمایه برای عرضه محصول به بازار را افزایش دهد.

*ابزاری قدرتمند برای اقدام قانونی علیه تقلیدکنندگان و سوءاستفاده کنندگان.به منظور اجرای موثر حق انحصاری حاصل از ثبت یک اختراع ممکن است گاهی لازم باشد به راههای قانونی و طرح دعوی متوسل شوید یا توجه اشخاصی که حقوق اختراع شما را نقض میکنند به حقوق اختراعهایتان جلب کنید.

*وجهه مثبت شرکت شما.شرکای تجاری ،سرمایه گذاران، سهامداران و مشتریان ممکن است اختراعهای شما را به عنوان نشانه ای از سطح بالای مهارت و دانش، تخصص و ظرفیت فناوری شرکت شما تلقی کنند.

برای حمایت از محصولات شما چه ابزار قانونی دیگری وجود دارند؟

این راهنما برای اختراعات متمرکز است. با اینحال، بسته به محصول مورد نظر،ممکن است حقوق مالکیت معنوی دیگری هم وجود داشته باشند که برای حمایت ویژگیهای مختلف یک محصول نوآورانه مناسب باشند، این حقوق شامل موارد زیر هستند:

*مدل های مصرفی(که همچنین به اختراع های کوتاه مدت، اختراعات کوچک یا اختراع های نوآورانه معروف هستند).در بسیاری از کشورها ،برخی شکلهای اختراع های جزئی یا تغییرات کوچک محصولات موجود بعنوان مدلهای کپی رایت و حقوق مرتبط قابل حمایت هستند.

اگر احتمال این وجود داشته باشد که ابداع شما الزامات مربوط به قابلیت ثبت به عنوان اختراع را رعایت کند ،شرکت شما با این گزینه مواجه خواهد شد :حفظ ابداع به عنوان اسرار تجاری ، ثبت کردن آن یا تضمین اینکه با افشاء آن هیچ شخص ثالث نتواند آنرا ثبت کند (که معمولا” انتشار دفاعی نامیده میشود) و بدینوسیله جایگاه آنرا در مالکیت عموم مستحکم نماید.

بنابر سیستم حقوقی کشور شما ، حمایت از اسرار تجاری تان ممکن است تحت قوانین مربوط به رقابت ناعادلانه ، طبق مقررات خاص یک یا چند قانون ، قانون مربوط به حمایت از اطلاعات محرمانه ، مقررات قراردادی مندرج در موافقتنامه های انعقاد شده با مستخدمین ، مشاورین،مشتریان و شرکای تجاری یا ترکیبی از موارد فوق ممکن باشد.

*اگر اسرار مورد نظر دریک محصول نوآورانه گنجانده شده باشد، سایرین ممکن است،مهندسی معکوس انجام دهند، اسرار مزبور را کشف کنند و پس از آن حق استفاده از آنرا بدست آورند،

*حمایت از اسرار تجاری تنها علیه تحصیل ، استفاده یا افشاء ناصحیح اطلاعات محرمانه موثر است،

*اگر اسرار برای عموم افشاء شود، هر شخصی که به آنها دسترسی داشته باشد خواهد توانست از آن استفاده کند ،

*اجرای حقوق مربوط به اسرار تجاری امری دشوار است چون میزان حمایت بطور چشمگیری ضعیف تر از اختراعات است ، و

*اشخاص ثالث که همان ابداع را از طریق مشروع و بطور مستقل انجام داده باشند میتوانند اسرار تجاری را بعنوان اختراع ثبت کنند.

ضمن اینکه اختراعات و اسرار تجاری ممکن است گزینه های مختلف برای حمایت از ابداعات تلقی شوند، آنها اغلب مکمل یکدیگر هستند چون متقاضیان ثبت اختراع بطور کلی تا زمانیکه تقاضانامه اختراع توسط اداره ثبت اختراع  منتشر نشود ابداعات خود را بطور سری نگاه میدارند. بعلاوه، مقدار قابل توجه دانش فنی درمورد نحوه بهره برداری از اختراع ثبت شده بطور موفقیت آمیز اغلب بعنوان اسرار تجاری حفظ میشود.

یک ابداع باید الزامات متعددی را رعایت کند تا حائز شرایط لازم برای حمایت باشد. این الزامات بویژه شامل این هستند که ابداع مورد ادعا:

*متشکل از موضوعی باشد که بعنوان اختراع قابل ثبت است،

*جدید باشد (شرط جدید بودن)

*شامل گام اختراعی باشد (شرط مصرف)

*در تقاضانامه اختراع بطور شفاف و کامل افشاء شده باشد ( شرط افشاء)

بهترین راه درک این الزامات مطالعه اختراعات ثبت شده سایرین در آن رشته فنی است که به شما مربوط است. به این منظور میتوانید به پایگاه داده های اختراعات ثبت شده مراجعه کنید.

در اکثر قوانین ملی یا منطقه ای اختراع، موضوعی که بعنوان اختراع قابل ثبت است بطور منفی تعریف میشود یعنی فهرست مواردیکه قابل ثبت نیستند تهیه میشود . ضمن اینکه بین کشورها تفاوت قابل توجه وجود دارد، موارد زیر برخی از موضوعهائی هستند که قابل ثبت نیستند:

*کشفیات و تئوری های علمی

*آفرینش های زیبائی شناختی

*برنامه ها ، قوانین و روشهای انجام فعالیتهای فکری

*کشف محض موادی که در جهان در طبیعت یافت میشوند،

*ابداعاتی که ممکن است بر نظم عمومی، اخلاق حسنه یا سلامت عموم موثر باشند،

*روشهای تشخیصی ، درمانی یا جراحی برای درمان بیماریهای انسان یا حیوان،

*گیاهان وحیوانات غیر از میکروارگانیزم ها، واساسا”فرآیندهای بیولوژیک برای تولید گیاهان یا حیوانات غیر از فرآیندهای غیر بیولوژیک و میکروبیولوژیک، و

*برنامه های رایانه ای

دربرخی از کشورها، الگوریتم های ریاضی که پایه عملکرد بهبود یافته نرم افزار رایانه ای هستند، بعنوان اختراع قابل حمایت هستند در حالیکه در سایر کشورها آنها بعنوان موضوعهای غیر قابل ثبت به صراحت غیر قابل ثبت هستند. در برخی از کشورهای اخیرالذکر، ابداعات مربوط به نرم افزارها ممکن است بعنوان اختراع قابل ثبت باشند به این شرط که نرم افزار مورد نظر در حد اعلای پیشرفت، نقش فنی داشته باشد. برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص قابل ثبت بودن نرم افزارهای رایانه ای در کشورتان با اداره ثبت اختراعات ملی یا منطقه ای تماس بگیرید.

در بسیاری از کشورها، کد موضوع و منبع برنامه رایانه ای تحت کپی رایت قابل حمایت است. حمایت کپی رایت به ثبت وابسته نیست ولی ثبت اختیاری در برخی کشورها امکانپذیر و مطلوب است. حمایت تحت کپی رایت در مقایسه با حمایت تحت اختراع از نظر گستره محدودتر است چون فقط نمود و بیان ایده و نه خود ایده را پوشش میدهد. بسیاری از کشورها کد موضوع برنامه های رایانه ای را تحت کپی رایت حمایت می کنند ضمن اینکه منبع کد بعنوان اسرار تجاری حفظ میشود.

یک ابداع در صورتی جدید است که بخشی از سابقه افشاء قبلی نباشد. بطور کلی، سابقه افشاء قبلی یعنی تمام دانش فنی مربوط که در تمام نقاط جهان قبل از اولین تاریخ تسلیم تقاضانامه ثبت اختراع مورد نظر در دسترس عموم قرار داشته باشد. سابقه افشاء قبلی، علاوه بر سایر مسائل، شامل اختراعات، تقاضانامه های ثبت اختراع و انواع مختلف نشریات غیر اختراعی است.

کشورهای مختلف برای سابقه افشاء قبلی تعاریف متفاوت دارند. در بسیاری از کشورها، هر نوع اطلاعات که برای عموم در هر نقطه از جهان بصورت کتبی، مکالمه شفاهی، از طریق نمایش یا استفاده عموم افشاء شده باشد، سابقه افشاء قبلی محسوب خواهد شد. در نتیجه، انتشار و ابداع در یک مجله علمی، ارائه آن در یک کنفرانس، استفاده آن در تجارت، نشان دادن آن در کاتالوگ شرکت در واقع فعالیتهائی هستند که میتوانند جدید بودن ابداع را از بین ببرند و آن را غیر قابل ثبت کنند. جلوگیری از افشاء تصادفی ابداع قبل از تسلیم تقاضانامه ثبت اختراع نیز امری مهم است. مشاوره با یک وکیل صالح ثبت اختراعات برای تعیین دقیق اینکه چه چیزی افشاء قبلی محسوب میشود اغلب امری حیاتی است. سابقه افشاء قبلی اغلب سابقه افشاء قبلی محرمانه مانند تقاضانامه های ثبت اختراع ثبت نشده منتشر نشده را شامل میشوند به این شرط که متعاقبا”منتشر شوند.

یک ابداع در صورتی حاوی گام اختراعی (یا غیر بدیهی) خواهد بود که با در نظرگرفتن سابقه افشاء قبلی، ابداع مورد نظر برای شخصی که دررشته خاص فناوری مهارت دارد امری بدیهی نباشد. شرط عدم بدیهی بودن بمنظور تضمین این است که اختراعات فقط برای دستاوردهائی که واقعا” نوآورانه و خلاقانه هستند ثبت شوند و نه برای مواردی که شخصی با مهارتهای عادی در رشته مورد نظر بتواند به آسانی از آنچه که موجود است استنتاج کند.

برخی نمونه های آنچه که نمی تواند نوآورانه باشد و در آراء قبلی دادگاهها در برخی کشورها اعلام شده است عبارتند از: تغییر صرفا”اندازه ، قابل حمل کردن یک محصول، معکوس کردن قطعات، تغییر مواد یا جایگزین کردن بوسیله یک عملکرد یا قطعه معادل.